Vestibüler Rehabilitasyon Nedir?
Vestibüler rehabilitasyon nedir sorusunun cevabı kişinin dengesini düzeltmek ve baş dönmesi ile ilgili sorunlarını azaltmak için yapılan tedavi yöntemi olarak verilebilir. Vestibüler rehabilitasyon egzersiz tabanlı bir program olmak ile birlikte kişinin dengesinin daha sağlam olması ve baş dönmesi sorununun azalmasına yardımcı bir programdır. Germe ve güçlendirme egzersizleri ile çalışarak vücut dengesi tekrar kullanılabilir. Ayrıca dengeyi korumak için gözlerin odaklanmasının öğrenilmesi gerekebilir. Ayrıca bu egzersizler ile kişinin baş dönmesi yaşamadan kafasını döndürme hareketinin öğrenmesi ve kafasını hareket ettirebilmesi sağlanır.
Vestibüler Rehabilitasyon Nasıl Yapılır?
Denge tedavileri ilaç ya da cerrahi müdahale ile yapılmaz. Bu sebepten dolayı muayene sonucu dengesizliğin sebebini öğrenmek oldukça önemlidir. Denge tedavilerinde egzersiz yapmak oldukça önemlidir. Bu egzersizler şunlardır:
- Dinamik Denge Egzersizleri: Koşu sporları ve belirli sporlar yapmak denge kazanmaya yardımcı olabilir. Basketbol ve futbol gibi takım sporlarında denge arttırıcı egzersizler ve hareketler bulunur. Bu sebepten dolayı bu tarz sporları yapmak kişinin denge kazanmasına faydalı olur. Slalom yapmak en iyi denge egzersizlerinden biridir. Ayrıca bisiklet sürmek de denge geliştiren egzersizlerin başında gelir. Düz yolda giderken ayağa kalkıp pedal çevirmek en faydalı denge egzersizi hareketlerinden biridir. Bunun yanında sağa sola dönerken slalom yapmak da denge kazanmaya yardımcı hareketlerdendir.
- Statik Denge Egzersizleri: Yoga yapmak gibi ruh, beden ve zihin sağlığını olumlu etkileyecek aktiviteler de denge kazanmak için yapılan statik denge egzersizlerine örnek olarak verilebilir. Yoga duruşları denge açısından oldukça faydalı ve kişinin dengesini geliştirici egzersizler bütünüdür. Bir ayak yerde iken, diğer ayak kendi yönünde 90 derece ile dönmüş şekilde diz kısmının üzerinde durması ve ellerin kalp bölgesi üzerinde birleştirilmesi ya da düz yukarıya doğru ellerin bakması gibi karga adı verilen pozisyonlar sayesinde kişiler yoga yaparken aynı zamanda denge de kazanabilirler. Statik denge tanımı olarak da kişinin hareket etmeden kaldığı süre boyunca sahip olduğu denge durumu denilebilir. Bu denge türünün değerlendirilmesinde Romberg Testi ve Tek Bacak Üstünde Durma Testi kullanılabilir.
Romberg Testi: Kişiler gözleri kapalı iken dik duruş pozisyonuna gelir. Ayaklar bitişik kollar serbest ve yan tarafta olacak şekilde durulur. Eğer kişi tam olarak emniyette duruyor ise kişinin gözlerinin kapatılması istenir. Ve kişinin gözleri kapalı halde bu pozisyonda 10 saniyeden fazla durması istenir. Kişinin düşmesi ya da salınımı durumlarında test pozitif olarak kabul edilir.
Tek Bacak Üstünde Durma Testi: Bir ayak destek bacağına değmeyecek şekilde kaldırılır ve gözler baş yönünde sabitlenir. Ardından kişiden gözlerinin kapatılması istenir ve bu durumda 30 saniye kadar beklemesi gereklidir. Kaldırılan bacak destek bacağına temas ederse ya da kişinin ayağı yere değer ise, denge bozukluğu olduğu kanısına varılır.
Bu yoga egzersizlerinin dışında tek ayak üstünde durma ve ters yön egzersizleri gibi egzersizler de denge kazanımına faydalı olan statik denge egzersizleridir. Ters yön egzersizi yapar iken kişiler dik bir şekilde ayakta durur ve sol kolunu yukarı kaldırır iken, sağ bacağını gererek 5 saniye bu şekilde bekler. Ardından diğer bacak için de tersi yönde eller kullanılarak aynı duruşa gelinir. Ve bu bacak için de 5 saniye beklenir.
- Obje İle Denge Egzersizleri: Kayak yapmak, kaykay kullanmak gibi aktiviteler de obje ile yapılan denge egzersizlerine örnektir. Bu egzersizler de vestibüler rehabilitasyon ile tedavi türleri içinde sayılabilir. Spor salonlarında da çeşitli şekilde yapılabilen obje ile denge egzersizleri için kişinin bu egzersizleri evinde yapabileceği ekipmanlar da üretilerek satışa sunulmuştur. Bu ekipmanlardan ilk akla gelen pilates topudur. Pilates yapmak hem dinamik denge egzersizlerine hem statik denge egzersizlerine hem de obje ile yapılan denge egzersizlerine örnektir. Pilates topunun üstünde bacaklar 90 derece açık şekilde oturmak bile kişinin denge kazanmasını sağlayacak denge egzersizlerinden biridir.
Vücut Dengesizliği Neden Olur?
Vücut dengesizliği nedenleri vücudun denge sisteminde meydana gelen rahatsızlıklar olabilir. Vücut dengesi kişinin hareket sisteminin ve sinir sisteminin uyum halinde çalışması sonucu tam bir eşitlik halidir. Bu eşitlik hali yürür iken ya da ayakta durur iken son derece önemlidir. Beynin beyin sapına yakın bir kısmında bir yerde denge merkezi bulunur. Vücutta bulunan tüm organların ve kasların sinir sistemi aracılığı ile bu denge merkezine komut göndermesi sonucu denge merkezi tarafından geri gönderilen komutlara denge komutları denir. Vücut dengesinin sağlanması için karmaşık ve çoklu sistemler uyum içinde çalışmalıdırlar. Mükemmellik derecesinde çalışması gereken bu sistemde meydana gelecek hasar ve rahatsızlıklar sonucu kişinin vücut dengesi bozulabilir ve baş dönmesi ile düşme gibi problemleri yaşama ihtimali artar.
Baş dönmesi ile denge problemleri genellik ile birbirleriyle karıştırılan iki önemli sorundur. Fakat genel bir tanım yapılması gerekir ise; baş dönmesi kişinin yaşadığı çevre ile arasında geçen hareket yanılsaması olarak yapılabilir iken, denge kaybı ise kişinin içinde bulunduğu mekana ve ortama uyum sağlayamaması sonucu sürekli olarak hareketli olduğu hissine kapılmasıdır.
Denge Bozukluğu Nasıl Anlaşılır?
Denge bozukluğunu anlama yöntemleri olarak kişide meydana gelen belirtiler ile anlaşılabilen yöntemlerdir. Kişiden kişiye değişiklik göstermek ile birlikte genel olarak gözlemlenen belirtiler şunlardır:
- Şiddetli baş dönmesi
- Etrafın sürekli olarak dönmesi
- Gözlerin kararması ve ayakta durmakta güçlük çekme
- Kişinin yer ayakların altından kayıyor hissine kapılması
- Bazı durumlarda kulak çınlaması ve işitme yetersizliği
- Mide bulantısı
- Kusma
- Kişinin gözünde normal olmayan hareketlerin görülmesi
- Sallanma hissi
Bu belirtilerin görülmesi ile kişilerin denge problemleri yaşadığı tespit edilir. Ayrıca denge problemlerinin altında yatan temel sebepler şunlardır:
- İç kulak hastalıkları
- Çeşitli nörolojik problemler
- Şeker hastalığı
- Çeşitli vitamin ve mineral eksiklikleri
- Görme bozuklukları da denge problemlerine yol açabilir.
Bu sorunları yaşayan kişiler genellikle günlük hayatlarındaki işleri yapmakta oldukça zorlanır. Ayrıca denge bozukluğu yaşayan kişiler düşüp bir taraflarını yaralayabilirler. Yaş ilerledikçe bu yaralanmalar daha ciddi sonuçlar ile kendini gösterebilir. Bu sebepten dolayı denge kaybı yaşayan kişilerin mutlaka ve mutlaka en yakın zamanda bir doktora gitmeleri muayene olmaları ve acilen tedaviye başlamaları gereklidir.
Denge Bozukluğu İçin Hangi Doktora Gidilir?
Denge bozukluğu için gidilmesi gereken doktorlar kulak burun boğaz ya da nöroloji bölümleridir. Kulak yapısı gereği içinde bulunan sıvı ve kemikler sayesinde kişinin dengede durması sağlanır. Bu kulak yapısının içinde meydana gelebilecek herhangi bir rahatsızlık kendini denge kaybı problemi olarak gösterebilir. Bu sebepten dolayı denge kaybı yaşayan kişiler Kulak Burun Boğaz doktoruna gidilmesi gereklidir.
Kişiler doktor tarafından uygun görülen vestibüler rehabilitasyon tedavisi yapılarak bu sorundan kurtulabilirler.